Na de aanleg van de straatweg Leeuwarden – Zwolle reed er in de loop van de 19e eeuw steeds meer verkeer door het dorp. Dat gaf aanleiding tot het bouwen van De Twee Gemeenten, op een strategische kruising bij het tolhuis en de weg naar het station. Voormalig boer Age Postma werd in 1877 de eerste kastelein van dit logement met doorreed en stalling. Zijn zoon Eelke, adverteerde met de slogan “Prachtige Warande aan de Rijksstraatweg”.
In de jaren zeventig groeide de herberg uit tot Trefpunt van Friesland. Klaas de Bruin en zijn opvolger Rienk Bleeker adverteerden stevig en haalden toonaangevende popgroepen naar Jirnsum. De dancing trok jongeren van heinde en verre, in een tijd dat steeds meer mensen over een auto konden beschikken. Het pand is vele malen verbouwd en nu in gebruik als eetcafé en partycentrum.
De stelpboerderij @35 is gebouwd in 1906, nadat een kop-hals-romp op dezelfde plek afbrandde. Het gerucht liep dat die brand was aangestoken door een boze arbeider, woonachtig op de Pôle. Herenboer en wethouder Homme van der Goot woonde hier tot hij in 1918 op jonge leeftijd werd geveld door de Spaanse Griep. Zijn zoon Gerben zette het boerenbedrijf voort. Na het vertrek van kleinzoon Homme is de stelp verbouwd tot woonboerderij.
Op de hoek tegenover de herberg stond in de 19e eeuw een tolhuis. Op deze plek liet Durk de Leeuw een nieuw huis @13 bouwen. Prompt meldde zich iemand die het beslist wilde kopen. Dat gebeurde en zodoende liet De Leeuw er voor zichzelf een nieuw huis naast zetten. Beide huizen zijn vanwege hun Jugendstil-kenmerken opgenomen in het boek ‘Sierlijk bouwen’ van Peter Karstkarel. De foto is vlak voor de bouw van het tweede huis @15 gemaakt.