Pleats van Roorda te Flansum

Grootte en ligging

De boerderij staat aan de westelijke rand van de afgegraven terp, bij de vaart. De omvang bedroeg vanouds 52 pdm, met land bij Flansum en hooiland in de zomerpolder bij de Brekken.

Eigenaren vóór 1640

In 1640 was deze boerderij eigendom van de oude adellijke familie Albada van Poppenwier. Pieter Hettes van Albada erfde 18 pdm land in de sate van Dirck Jans en 18 pm in de sate van Symon Jansz. In 1610 kocht hij nog een rente uit deze sate (SC-34), waar toen (en ook in 1640) Jan Entes boer was. Hector van Albada, de zoon van Pieter, was in 1640 eigenaar en is niet lang daarna overleden. De katholieke familie Van Albada verkocht de boerderij vóór 1698.

Eigenaren na 1640

Na enkele wisselingen komt de boerderij in bezit van de Van Eysinga’s. Zij vererven de boerderij een paar keer binnen de familie. De laatste adellijke eigenaar was Binnert Philip de Beaufort die hem in 1864 verkoopt aan de steenfabrikant Yde de Haan uit Leeuwarden.

In 1920 stond te koop: Boerenhuizinge met stalling voor 26 hoornbeesten, schuur met plaats voor 2 paarden, flink hok voor 14 hoornbeesten en 28-49-68 ha land, deels op Flansum, deels onder Poppingawier. De koper was Gerke van der Velde, waarmee bezit en gebruik in één hand kwamen.

Geschiedenis van de gebruikers

Bij de namen van de huurders vallen 3 generaties van dezelfde familie op: Wopke Tjeerds – Tjepke Wopkes – Wopke Tjepkes. (In 1811 namen hun nazaten de familienaam Hoogma aan en ene Dingelom Wopkes Hoogma was later slachter in Irnsum). Hierna zijn diverse andere huurders hier boer geweest.

Tijdperk familie Van der Velde

In 1921 begon Gerke v/d Velde hier als boer-eigenaar. Hij kwam van Oosterzee en wilde graag naar een boerderij op betere (klei)grond. Met alle beesten en bezittingen in een praam voer het gezin vanuit Oosterzee naar Flansum. De koeien werden al bij de Brekken uitgeladen en verder door de landerijen naar de boerderij gedreven. De zomer van 1921 was extreem droog: in de sloten stond helemaal geen water meer, wat daarna nooit weer is gebeurd. De koeien liepen door de landerijen en de droge sloten, helemaal tot aan de Brekken om water te kunnen drinken. Ze wisten de weg nog…

Twee jaar later brandde de boerderij af door bliksemslag. Het verslag hierover in de Leeuwarder Courant van 22 augustus 1923: “Rauwerd. Tijdens een onweer dat hedenavond te ruim zes uur over en langs ons dorp trok, sloeg de bliksem in de boerenhuizinge van G. v.d. Velde op Flansum en zette deze in brand. Het vuur greep met zoo’n verbazende snelheid om zich heen, dat de brandspuit uit Rauwerd, die weldra aanwezig was daartegen niets vermocht. ’t Was één vuurzee. De inboedel uit het voorhuis heeft men voor ’t meerendeel kunnen redden. Huis en hooi waren verzekerd te Woudsend, de inboedel te Amsterdam.”

Volgens het verslag was de brandweer ‘weldra’ ter plaatse, maar ze moesten wel uit het dorp (Rauwerd) komen, met de brandspuit op een handkar. Vervolgens moesten twee man met de hand het water oppompen. Geen wonder dat de boerderij (een oud Fries type met uitbouw) niet behouden kon worden. Bij de herbouw is de (huidige) stelp andersom gezet, dus met het woongedeelte naar het zuiden gericht.

Toen Gerke v/d Velde nog boer was in Oosterzee ging zijn melk naar de fabriek in Sneek. Dat bleef in Flansum ook zo. Hoewel hij het verst weg woonde kwam de fabriek graag zijn melk ophalen, in het begin op een kar met twee muilezels ervoor. De melk van de andere Flansumer boeren ging toen naar de fabriek in Irnsum.

Zoon Jelle v/d Velde werd eerst boer te Friens, tot hij in de crisisjaren de nabije boerderij (RSC-29) van zijn schoonvader Pieter Hellinga kon huren. In 1943 verhuisden ze naar deze boerderij (RSC-34), die vader Gerke tot die tijd had verhuurd. Met kleinzoon Gerke kwam in 1965 de derde generatie Van der Velde op deze boerderij. De vierde generatie had geen agrarische ambities, zodat het bedrijf werd overgedaan aan een nieuwe ondernemer.

Situatie 2021: Adres Flansum 4. Boerenbedrijf met ligboxstal van Jitte en Margriet Roorda.

Bronnen: Boek: Flânsum, door Sjoke Brunia-de Wolff. www.hisgis.nl