Jirnsum aan de Boarn

In het midden de schoorsteen van de zuivelfabriek en rechts de spitse toren van de RK-kerk. Helemaal links is de schoorsteen van de tabaksfabriek nog net zichtbaar.

Tabaksfabriek

Helemaal rechts de (verdwenen) tabaksfabriek met het jaartal 1880 in de gevel. Het derde pand links is herberg De Gouden Leeuw. De twee huizen links daarvan zijn afgebroken.

1
1

Rondom de Opslach, de laad- en losplaats aan de Boarn, heerste een drukte van belang. Hier stonden drie herbergen en een boterwaag. Er woonden ambachtslieden, handelaren en winkeliers. Vrijwel alle grondstoffen kwamen per schip aan en de meeste producten gingen via de Boarn naar de boeren en andere klanten in de omgeving.

Pal naast de Opslach stond de koffiebranderij van Gerrit Sybrens van Balen. Kort voor de eeuwwisseling (van 1900) liet zijn zoon Ate er een stoommachine in plaatsen. Op het dak kwam een heuse fabriekspijp en zo ging zijn tabaksfabriek van start. Zijn broer Sybren van Balen bezat een vooraanstaande koffiebranderij in Franeker. Andere broers handelden in koffie, thee en tabak in Deventer en Amsterdam.

De katholieke familie Van Balen bracht talrijke ondernemers voort. Zij stammen allemaal af van Arnoldus Ariens, volgens internetbronnen “voormalig ruiter in een compagnie van Nassau”. Hij was afkomstig uit het plaatsje Balen in Vlaanderen en trouwde in 1731 in de RK-kerk te Jirnsum met Rinske Uiltjes uit deze omgeving.

In de Franse tijd kwam Sipke Jelles van Teerns in het dorp wonen. Al snel werd hij gekozen als lekenpreker van de doopsgezinden. Van Teerns had een neringrijke bakkerij en in zijn huis @126 is nadien gedurende bijna 200 jaar achtereen het bakkersbedrijf uitgeoefend.

Rond 1900 dreef ene Sake Janse een slagerij aan de Wide Steech. In De Kleine Bazaar was van alles te koop en op de hoek met de Rijksweg zat een hoedenwinkel. Een boerenzoon uit Friens, Doeke Boersma, exploiteerde een zaak in koloniale waren. Hij begon soortgelijke winkels in andere plaatsen en bezat vermoedelijk de eerste winkelketen in Friesland.

Naast herberg De Gouden Leeuw, waar nu het terras van De Fantast is, woonde een schoenmaker. Later had Rikus Terra hier een kapperszaak, waar je omstreeks 1960 voor één gulden je haar kon laten knippen en genoeg wisselgeld terugkreeg om een ijsco te kopen!

Route Noord: vertelpunt 1