Terug naar hoofdstuk    Naar homepage

Gebeurtenissen uit Irnsum en omgeving 1800-1899
Een greep uit allerlei gebeurtenissen die in de 19e eeuw in de krant stonden. Naast onderwerpen die specifiek betrekking hebben op Irnsum, zijn er nieuwsfeiten uit de dorpen in de omgeving. Het geheel is aangevuld met korte berichten die de tijdgeest aanduiden, alsmede een aantal opmerkelijke zaken.
1804 Apr 6
 In dienst gesteld tusschen Joure en Lemmer een verdekte postwagen rijdende van de Lemmer een half uur na aankomst van de Amsterdammer beurtman en rijdende van Joure s'avonds dadelijk na aankomst van het Sneeker schip van Leeuwarden, vracht 18 stuivers de persoon.
1805 Feb 1,2
 De hardrijderij op schaatsen te Leeuwarden waaraan 130 vrouwen deelnemen en waarvan de prijzen zijn een gouden oorijzer en een streng gitten met gouden kroontje wordt door duizenden bijgewoond.
1806 Juli 11
 Overleden te Leeuwarden: Frans Julius Idsert Johan Heringa van Eeysinga, bij de revolutie in 1795 grietman van Rauwerderhem en Gedeputeerde van Friesland.
1806 Nov 20
 Verkoop van een huizinge onder Friens, genaamd Het Zwinshuisje, berechtigd met het overzetten van en naar het dorp.
1811 Dec 2
 De kroning van Z.M. den Keizer en Koning herdacht met vlaggen der torens, publieke gebouwen en schepen.
1812 Jan 29
 De lichting 1810, voor Friesland bestaande uit 396 manschappen, wordt opgeroepen om 25 Febr. ten strijde te trekken.
1812 Aug 15
 De maire van Akkrum Vegelin van Claerbergen en van Rauwerd, van Loon, laten op 's keizers verjaardag aan de Oude Schouw 3 fraaie zijden vleugels en tuigjes verhardzijlen.
1813 Mei 1
 De torenklok van Irnsum wordt te koop gepresenteerd.
1813 Dec 12
 Het Friesche volk stroomt kerkwaarts om den dankstond bij te wonen voor de verlossing van het Fransche juk.
1814 Apr 8
 Te koop de afbraak van den toren te Rauwerd bij de timmerlieden J. Jans de Rijk en H.G. Fopma te Irnsum.
1814 Sep 1
 Een persoon van 30 jaar te Leeuwarden in de groote Hoogstraat weegt 470 pond, is hoog 5 voet en 11 duim en laat zich bekijken voor 6 stuivers.
1814 Oct 11
 Bezoek van Koning Willem I en zijn gemalin aan Leeuwarden.
1816 Oct 4
 De Leeuwarder Courant komt voortaan alleen Dinsdags en Vrijdags uit, door den algemeenen vrede en wegens een meer gevestigde orde van zaken in Europa en wijl de nieuwspapieren niet zoo menigvuldig zijn als voorheen.
1818 Jul 3
 Harddraverij om de gouden zweep te Leeuwarden, in tegenwoordigheid van Z.M. den koning. (In 1831? werd de eerste koningszweep verharddraafd, na het bezoek dat koning Willem I met de prinsen aan de Friesche hoofdstad bracht)
1820 Jul 1
 Hardzeilpartij de Oude Schouw om een Nederlandsche vlag, een geschilderde vleugel en bal.
1820 Jul 15
 Op de Leeuwarder kermis zijn het panorama der slag van Waterloo en een menagerie met nijlpaard, kwaggapaard, Senegalsche leeuwin, een panter, een tijgerkat, 20 andere kleine dieren en 50 vogelsoorten, waaronder "de vogels streuss, man en wijf, zij zijn bijna 7 voeten hoog, het mannetje weegt meer dan 200 pond; deze vogels kunnen niet vliegen maar loopen het snelste paard gelijk, hebben geen tong en kunnen ijzer en staal verteeren".
1820 Jul 28
 De prins geeft te Leeuwarden audientie, woont de harddraverij bij om de gouden zweep, overhandigt deze aan den winnaar S.M. Visser te Akkrum en woont 's avonds de schouwburgvoorstelling bij.
1820 Aug 27
 Bekroond met een bronzen medaille op de tentoonstelling te Gent F.N. van Loon te Irnsum voor een geleverd model eener overdekte reddingsboot.
1821 Jan 1
 De Gedeputeerde Staten van Friesland bepalen het gewicht van brood: roggenbrood op 5 pond, de grofweiten bolle op 6 ons, het fransch brood op 2 ons en 8 lood.
1821 Sep 30
 Verschenen: Ter nagedachtenis aan de redding van 3 schipbreukelingen op Urk door F.N. van Loon te Irnsum.
1822 Mei 12
 Wiebe Johannes Meijer, kastelein op de Oude Schouw biedt zijn herberg aan voor het houden van vischmaaltijden.
1822 Jul 19
 J.G. Redinger uit Hamburg staat op de Leeuwarder kermis met een tent, waarin een camera obscura wordt vertoond.
1822 Sep 14
 Aan de Oude Schouw verhardzeild 2 zijden vleugels met zilveren scheerhouten door kastelein W.J. Meijer.
1823 Jan 11
 Geveild de herberg De Drie Roemers aan den grooten Postweg onder Roordahuizum, voor eenige jaren geheel vernieuwd, geboden f 7111,-.
1823 Feb 14
 Aanbesteed reparatiën aan kerk en toren te Irnsum.
1823 Mrt 19
 Geveild het logement Het Wapen van Utingeradeel op het Hoogend te Akkrum, in huur bij IJpkjen IJpes Reen.
1824 Jan 30
 Overleden Focco Liefsting, predikant te Rauwerd en Irnsum, oud 76 jaar, hebbende 55 dienstjaren.
1825 Feb 3-7
 Over Friesland waait een storm die de dijken doet doorbreken. Des nachts breekt de zeedijk bij Lemmer op 4 plaatsen door. Oppenhuizen bijna geheel overstroomd; met schepen wordt redding gebracht uit Sneek om menschen en vee in veiligheid te brengen.
1826 Apr 19
 Aanbesteed het maken van een gedeeltelijk nieuw hout- en bankwerk in de kerk te Irnsum, en nieuwe ramen in de Zuidkant enz.
1826 Oct/Nov
 Gedurende october en november is het sterftecijfer in Friesland ongeveer 1400 boven het gewone getal wegens de heerschende koortsen. Het buitengewoon aantal zieken veroorzaakt op vele plaatsen gebrek aan geneeskundige hulp, zoodat zelfs van uit Brussel doctoren zijn ontboden. Joure met een zielental van 2322 inwoners heeft duizend koortslijders.
1827 Oct 6
 De kastelein Anne Boukes de Jong te Terhorne laat een zilveren tabaksdoos verhardzeilen door snikken zonder onderscheid.
1828 Jan 1
 De straatweg tusschen De drie Romers te Roordahuizum en Akkrum wordt voor het publiek geopend.
1828 Jun 23
 Aanbesteed het bouwen van een nieuwe school te Irnsum.
1828 Jul 19
 Plachten voortijds alleen de grooten in overdekte wagens en z.g.n. koetsen te rijden, na den aanleg van den straatweg werd het meer een algemeen gebruik ook bij de boeren om de bolderwagen met linnen te overdekken, niet uit weelde, maar om hun produkten tegen weer en wind te beveiligen.
1828 Jul 22
 Op de Leeuwarder kermis vertoond: het kabinet van begoocheling, waarin een stuk van waterleidkunde, voorstellende den omloop van het bloed in het menschelijk lichaam, zijnde een geraamte gevuld met roode vloeistof, die door luchtpersing in beweging wordt gebracht.
1828 Aug 2
 Aanbesteding in de Drie Romers onder Roordahuizum van de gedeeltelijke afbraak en wederopbouw van Beslinga State te Friens.
1828 Aug 7
 Harddraverij te Akkrum om een met zilver gemonteerde zweep.
1828 Aug 28
 Wegens aanhoudende regens is de hooioogst op vele plaatsen in Friesland mislukt, de gebaggerde turf weggespoeld en zijn de granen en tuinvruchten zeer benadeeld.
1829 Dec 3
 Te koop aangeboden het gebouw, dat gediend heeft tot doopsgezinde kerk te Grouw.
1830 Oct 4
 België scheidt zich af van Noord-Nederland.
1831 Jan 4
 De 1e Compagnie van het 2de bataillon vrijwillige Friesche schutterij 150 man sterk marcheert van Leeuwarden naar Brabant.
1831 Aug 27
 Er worden pogingen gedaan om aan de maandagsche boter-, kaas- en graanmarkt te Joure den vorigen bloei te hergeven.
1832 Apr 19
 Verstrating van het dorp Akkrum.
1832 Aug 1
 De regeering van Sneek besluit geen kermis te laten houden wegens de heerschende cholera.
1832 Sep 27
 Jouster markt, doch horoskooptrekkers, springers, goochelaars, koorddansers, enz. wegens de cholera geweerd.
1838 Feb 7
 De Wadden bevroren, zoodat de Amelanders met wagens aan de Friesche kust komen.
1838 Jul 18
 De kerk te Eagum (zonder den toren) op afbraak verkocht.
1838 Oct 18
 Vergaan van het Amsterdamsche beurtschip op Harlingen, niet ver van de Haven, waarbij 15 personen, verdronken.
1839 Jul 13
 In de tent van Martin op het Zaailand wordt vertoond een model van den spoorweg Amsterdam-Haarlem.
1839 Aug 6
 De officieren van het 2de bataillon der 2de afdeeling Friesche schutters, die deelgenomen hebben aan het gevecht bij Houthalen in den Tiendaagschen veldtocht vieren een herinneringsfeest aan de Oude Schouw bij Akkrum.
1839 Nov 26
 Oprichting van de Friesche meer- en kanaalstoombootmaatschappij te Joure onder directie van Mr. C.L. van Beyma thoe Kingma en W. Willems.
1840 Jan 1
 De bevolking van Friesland is 227.859 zielen, waarvan 205.670 Protestanten, 20.017 R.-Katholieken, 1.945 Joden en 227 niet genoemde gezindten.
1840 Jul 27
 Het kofschip Groot Lankum loopt van de werf van Sjollema te Grouw, kapitein de Weerdt.
1840 Aug 3
 De maatschappij bedoelende een geregelde stoomvaart tusschen Amsterdam en de Lemmer heeft zich geconstitueerd.
1840 Dec 13
 Overleden Folkert Nicolaas van Loon, bekwaam Friesch scheepsbouw- en werktuigkundige, uitvinder van een steiger- en turfpersmachine, ontwerper van een nieuw model pont voor de Oude Schouw, bouwmeester van vele snelzeilende beurtschepen, koffen, boeiers en loodskotters, schrijver van "Handleiding tot den burgerlijken scheepsbouw".
1841 Apr 1
 Diligencedienst tusschen de Lemmer en Leeuwarden hervat, afrit van de Lemmer in den Wildeman bij de erven le Heux, een half uur na aankomst van den Amsterdamschen beurtman.
1841 Jul 22
 De vorstelijke familie woont de harddraverij bij te Leeuwarden, de koningin en princes in Friesche kleederdracht.
1842 Mrt 25
 De aardebaan tusschen Groningen en Leeuwarden zal worden bestraat.
1843 Jan 18
 Verkoop der herberg "De drie Roemers" met stalling voor 25 paarden, onder Roordahuizum, bij Folkert Idzerda als eigenaar in gebruik.
1843 Jan 28
 Verkoop van den herberg De Leeuw te Irnsum bij kastelein Tjeerd Pieters van der Meer gedurende 11 jaar in gebruik.
1843 Feb 24
 De bestrating van den straatweg Sneek-Lemmer.
1843 Apr 6
 Eerste proefnemingen met gaslicht te Leeuwarden voor straatverlichting.
1843 Jun 6
 Eduard Francois portretteert in den Prinsentuin te Leeuwarden voor f 4 en f 7, ook aan huis, heeft tevens eenige daguerotypetoestellen te koop.
1843 Jun 25
 Eerste steen gelegd van Sinkel's manufacturenzaak op de Nieuwstad te Leeuwarden.
1843 Aug 11
 Harddraverij te Leeuwarden om de gouden zweep, geschonken door koning Willem II.
1843 Dec 12
 Bij den dood van koning Willem I worden in de provincie 8 dagen de klokken een uur geluid en voor en op den begrafenisdag drie maal een uur.
1843 Dec 21
 Op de Londensche markt vallen klachten over de Friesche boter, die reeds concurrentie ondervindt van de Holsteinsche boter.
1844 Aug 9
 J.P.C. Meylink te Leeuwarden vervaardigt daquerrétype's met een verbeterd toestel.
1844 Sep 27
 De rijweg (Vegelingsweg) van Joure naar Akkrum wordt opgehoogd.
1845 Sep 6
 Gerrit Jaspers Keizer ter dood veroordeeld, omdat hij o.a. een elfjarig meisje te Berlicum een breed gouden oorijzer heeft afgerukt en verwond.
1845 Dec 3
 De verlichting met reverbères, ingevoerd te Leeuwarden in 1819, wordt vervangen door gaslantaarns, die voor het eerst branden.
1846 Mei 14
 Ingenieur Conrad komt te Leeuwarden om den aanleg van spoorwegen in Friesland voor te bereiden.
1846 Oct 15
 Een schip met Nederlandsche landverhuizers vertrekt naar Amerika, waaronder negen uit Franeker en Sneek.
1847 Apr 7
 Het Engelsche schip Vesta zeilt Rotterdam uit met 49 Friesche emigranten aan boord, buiten de kinderen.
1847 Jun 25
 Volksoproeren in Bolsward, Dokkum, Workum, Makkum, Franeker. Dragonders uit Leeuwarden herstellen de rust. Leeuwarden houdt dit jaar geen kermis vanwege de ongeregeldheden.
1847 Jul 19
 Friesland wordt bezocht door een muizenplaag. Op één stuk land, groot 2,5 bunder, worden elf duizend gevangen.
1847 Sep 8
 De muizenplaag is zoo geweldig op de Friesche greiden, dat de aanvoer van boter aan de Sneeker waag wel 1/3 minder is dan gewoonlijk.
1847 Oct 30
 Het aantal Nederlandsche landverhuizers naar Amerika bedraagt gedurende 1845-47 elf honderd huisgezinnen, waaronder vele landbouwers uit Friesland.
1848 Mei 13
 De Prov. Staten van Friesland heffen een belasting op de runderen, ter bestrijding der kosten van de middelen tot wering en voorkoming van de verspreiding der besmettelijke longziekte onder het vee.
1849 Jan 13
 De kwijnende botermarkt te Joure vertoont een opleving. In 1848 waren er ruim 540.800 halve Ned. ponden boter aan de waag gewogen, waarvan de hoogste prijs f 46 à f 31 het vat. De kuipers maakten er dat jaar 6000 vaten.
1849 Aug 3
 Wegens de cholera wordt te Sneek geen kermis gehouden.
1849 Aug 28
 Beslinga-State te Friens is afgebroken.
1851 Nov 1
 Een rijksbrievenbesteller onderhoudt een dagelijksch briefverkeer van Leeuwarden met Weidum, Jorwerd, Baard, Oosterlittens tegen betaling van 2,5 cent voor ieder half uur afstand.
1852 Apr 27-30
 Willem III bezoekt Dokkum, Heerenveen, Irnsum, Sneek, Bolsward en logeert op Epema-State te IJsbrechtum.
1853 Jan 1
 Op vele plaatsen in Friesland begint men, om een einde te maken aan het nieuwjaarsloopen, met een uitdeling van brood, spek, erwten, enz.
1853 Jun 6
 Pastoor N.J. Rooswinkel te Irnsum viert zijn gouden ambtsjubileum.
1854 Mei 6
 Veetentoonstelling te Weidum, vanwege de afd. Rauwerd de Landbouwmaatschappij.
1854 Sep 15
 Het vaart den Groningschen en Frieschen boer bijzonder wel; menigeen laat gouden lepels, tabaksdoos en koffiekan maken.
1855 Apr 18
 De aartsbisschop van Utrecht heeft in het dekanaat Leeuwarden diverse parochiën opgericht, waaronder die van Michael te Irnsum.
1855 Mei 4
 Aanbesteed de aanleg van een telegraaflijn Leeuwarden-Groningen.
1857 Mrt 12
 Aanleg van den kunstweg Akkrum-Terhorne.
1857 Mei 20
 Landbouwtentoonstelling te Rauwerd, van wege de Friesche landbouwmaatschappij.
1857 Jun 18
 Harlingen is de eerste Friesche stad, die voor f 300.000 inschrijft op den aan te leggen spoorweg.
1858 Mrt 27
 Verkooping van Groot Ekema State te Roordahuizum, groot ruim 33 bunder.
1859 Jul 10
 Fraenkel en Cohen "photographisten" uit Groningen bezoeken de kermis te Harlingen, "bewerkende photographie".
1859 Sep 23-28
 Dr. E.F. van Dissel houdt vanwege het Nut te Leeuwarden, Drachten, enz., populaire voorlezingen over electriciteit.
1860 Mrt 28
 De oude kerk en toren te Poppingawier bij afbraak verkocht, een nieuwe aanbesteed.
1860 Jul 9
 Friesland voor het eerst telegrafisch verbonden met Holland, door voltooiing van den kabel door de Zuiderzee.
1860 Dec 31
 De sneeuw ligt op sommige plaatsen ter manshoogte. De Hollandsche dilligence blijft steken bij de Drie Romers te Roordahuizum.
1861 Feb 19
 De opbrengst der collecte voor de noodlijdenden der watersnood bedraagt in Friesland f 47.712.
1861 Mrt 29
 Aanbesteding van het aanleggen van een grintweg Rauwerd - Poppingawier - Terzool - Sijbrandaburen - Gauw - Goïngamieden - Offingawier - Groendijk - Sneek.
1862 Jan 24
 De kunstschilder W. Proost te Leeuwarden bezoekt op schaatsen in 15,5 uren al de steden van Friesland.
1862 Mrt 13
 In de Friesche boekwinkels te koop: Albums voor photografieportretten.
1862 Jun 5
 Op de algemeene vergadering der Friesche landbouwmaatschappij wordt voor het eerst aan boeren een grasmaaimachine getoond en in werking gezet op het land van den heer Woudstra.
1862 Jun 10
 Nieuwe dilligence met 12 zitplaatsen in deinst gesteld tusschen Lemmer-Leeuwarden via Sneek, in verband net de stoomboot Stad Sneek, die vaart van Lemmer op Amsterdam.
1863 Nov 11
 Winterjounenocht fen W. Dijkstra en G. Colmjon te Irnsum, en diverse andere dorpen. [In 1860 begon dit culturele fenomeen, met Friestalige voordrachten, verzen en toneelschetsen ten huize van kasteleins of dorpsnotabelen]
1864 Jan 28
 Aanbesteed het bouwen van een nieuwe pastorie te Irnsum.
1864 Mei 10
 Aanbesteed het bouwen der St. Marcuskerk met toren en pastorie te Irnsum.
1864 Dec 4
 De petroleum is thans in Friesland schier algemeen in gebruik.
1866 Jan 30
 Verkoop van een arbeidershuizinge met ruim 7 bunder weiland, voorzien van beste terpaarde, behoord hebbende tot het voormalige Aalsumer klooster, liggende achter de Leppedijk, nabij de Boorn, tusschen de Oude Schouw en Irnsum onder Akkrum.
1866 Apr 27
 Aanbesteed het aanleggen van den spoorweg Heerenveen - Leeuwarden.
1867 Mei 24
 Aanbesteed het begrinten van den zandweg door de dorpen Terkaple, Akmarijp en Snikzwaag.
1867 Jun 28
 Terpaarde te koop te Stienserburen onder Roordahuizum.
1867 Sep 15
 De cholera heerscht in Friesland.
1867 Sep 17
 De eerste maaimachines komen in Friesland, prijs f 130.
1868 Jan 1
 De bevolking van Friesland is 295.946 zielen.
1868 Aug 3
 Gedeputeerde Staten van Friesland vergunnen Jacobus Lijfering, logementhouder te Dokkum een stoomvaartdienst in te stellen tusschen Dokkum en Leeuwarden, dagelijks 2 maal heen en terug.
1868 Sep 1
 Het dorp Grouw viert feest met muziek van het fanfarekorps Concordia en vuurwerk ter eere van de spoortrein, die voor het eerst het dorp passeert. De spoorweg Heerenveen - Leeuwarden geopend in aansluiting met het Europeesch spoorwegnet.
1868 Oct 13
 De schippers van Sneek op Leeuwarden beginnen met de barge te varen om 4 uur n.m. van Leeuwarden.
1868 Dec 1
 Aanvang van den wagensdienst Sneek - Grouw in correspondentie met den spoortrein, dagelijks van Sneek 's middags 1 1/2 uur, rijdende op het spoor naar Holland; van Grouw 's avonds 9 1/4 uur na aankomst van den spoortrein van Holland.
1869 Oct 12
 De 'vreemde vertooning' van een wedstrijd met zes velocipèdes heeft plaats te Stiens.
1870 Feb 16
 Het gezelschap Fryslan boppe te Poppingawier geeft bij kastelein A. Hoekstra een toeneelvoorstelling.
1870 Mrt 5
 Verschenen: "Frieslands boezemwater, in verband beschouwd tot de voorgenomen afdamming van Ameland aan den vasten wal en de wenschelijkheid eener indijking van de Zuiderzee, Wadden en Lauwerzee".
1870 Jun 18
 Waling Dijkstra houdt te Grouw in de 29e Algemeene Vergadering van het Frysk Selskip een lezing over Boersk in tegenstelling van Frysk. [Waling Dijkstra 1821-1914 was een Fries schrijver van verhalen, romans, liederen en toneelstukken. Als volksschrijver verrichte hij baanbrekend werk in een tijd dat het Fries nog als "een taal voor thuis" werd beschouwd]
1871 Mrt 1
 Aanbesteed het bouwen van een wachtkamer aan de halte Idaard - Roordahuizum.
1871 Nov 12
 De Leeuw. Courant behelst de mededeeling, dat elk dorp in Friesland minstens één rederijkerskamer, liefhebberijtoneel of reciteercollege heeft.
1872 Mrt 4
 Terpaarde van de terp te Terzool verkrijgbaar.
1872 Apr 24
 De afdammingswerken over het Friesche Wad ter aanhechting van Ameland aan den vasten wal zijn in de winter van 1871-72 in goeden staat gebleven.
1872 Jul 10
 Het buiten van Jhr. H. van Sminia aan de Boorn onder Irnsum verkocht.
1872 Dec 31
 De veemarkt te Sneek heeft in 1872 zeer geleden onder de heerschende veeziekte.
1873 Jan 10
 De faculteit der wijsbegeerte en letteren kent een gouden medaille toe aan theol. cand. M.Th. Houtsma uit Irnsum.
1873 Mrt 25
 De veenarbeiders en veenbazen te Terwispel kunnen niet tot een accoord komen. De gemoederen der arbeiders zijn opgewonden, doch baldadigheden vallen niet voor.
1873 Jun 22
 Godsdienstoefening voor Duitsche hooiers en maaiers, 's middags 5 uur, in de groote kerk te Sneek.
1874 Jun 18
 Harddraverij met paard en chais om de gouden zweep, uitgeloofd door Z.M. den Koning.
1875 Mei 8
 M.Th. Houtsma, geboren te Irnsum, promoveert in de godgeleerdheid te Leiden op een akademisch proefschrift.
1875 Jun 1
 Er wordt met kracht gewerkt aan de indijking der Lauwerzee. Zevenhonderd man, huizend in 100 keten en 15 schuiten arbeiden er aan. Vijfhonderd meter dijk is gereed.
1877 Jan 30
 De stoomboot Willem III zinkt op reis van Sneek naar Stavoren in het Fluesemeer, 14 personen verdrinken.
1877 Mrt 1
 Terpaarde te koop van de Frienserterp.
1878 Feb 19
 Overleden te 's Hage Jhr.Mr. Frans Julius Johan baron van Heemstra, lid van de Tweede Kamer, oud-grietman van Rauwerderhem (1837-1851), lid der Anti-revolutionaire partij, geb, 13 Juli 1811.
1878 Jun 10
 Inwijding van de nieuwe kerk te Irnsum.
1878 Jul 7
 Het russchensnijden in de drooggelegde veenplassen te Nijehaske is in vollen gang. De russchen dienen om tot vloermatten te worden geweven en gaan grootendeels naar Overijsel.
1878 Aug 22
 Mastklimmen en tuigpaardenkeuring te Oldeboorn, met regimentsmuziek
1878 Nov 15
 De droogmaking der Makkumer-, Parregaster-, en Workumer meeren in voltooid; 850 ha water zijn in vruchtbaar land herschapen.
1878 Dec 28
 Aanbesteed het afbreken der oude en het bouwen van een nieuwe doopsgezinde pastorie te Irnsum.
1879 Jan 1
 De prijs der landerijen daalt sterk. Een boerenplaatsje in het achterland van Rotsterhaule, dat in 1875 werd aangekocht voor f 7400 brengt nu f 6000 op.
1879 Jan 16
 Werkloosheid te Joure in het klokmakersbedrijf. Wegens den geringen afzet wordt het weekloon van den ongehuwden knecht gezet op f 2,50, van de gehuwden op f 4. Er zijn nog 4000 klokken in voorraad.
1879 Apr 10
 Op een boerenboelgoed in Schoterland wordt 's morgens voor 12 uur reeds een vat vol jenever, groot 50 liter, opgedronken.
1879 Mei 1
 Een vergadering van Friesche landbouwers onder leiding van Mr. E. Jongsma op de Drie Romers, besluit tot oprichting van een Friesch rundvee- en paardenstamboek.
1879 Oct 26
 David Tobias Bamberg vertoont Edison's phonograaf op het Oranjewoud.
1879 Dec 31
 Friesland telt 329.877 inwoners.
1880 Feb 26
 Multatuli spreekt te Leeuwarden.
1880 Feb 27
 Verkoop van de afbraak der oude kerk en toren met preekstoel, banken, torenklok (500 kg) te Irnsum.
1880 Sep 1
 Tegen 50 kermisgasten te Gauw wordt proces opgemaakt, omdat zij 's avonds te 11 uur de herberg niet wilden verlaten.
1880 Dec 21
 I.J. de Boer uit Grouw geeft een buikspraak en goocheldemonstratie te Harich.
1881 Jan 1
 In 1880 vertrokken 405 landverhuizers uit Friesland ter lotsverbetering naar Amerika.
1881 Aug 21
 Groote malaise in de turfmakerij; de verveners vragen de Regeering om invoerrecht op steenkool.
1881 Nov 10
 Ds. B. Bolleman d.d. Veen, voorzitter der vereeniging tot bestrijding van den hoogen stand van het boezemwater, verzoekt de Staten om de provincie tot één waterschap te maken.
1881 Dec 17
 Er is een streven in het N. van Wijmbritseradeel, n.l. in Sneeker Vijfga om zich af te scheiden en te voegen bij Rauwerderhem, op grond van gemeenschappelijke waterschapsbelangen, wegen, politiereglement enz.
1882 Mei 19
 De beroemde Friesche os Groote Pier, merkwaardig exemplaar van Friesch vee, te bezichtigen bij Wiebe de Boer, veemarkt te Leeuwarden, entrée f 0,25.
1882 Apr 26
 Jelle Oebles Tjitzes legt den eersten steen van den nieuwen toren der Herv. kerk te Akkrum.
1882 Jun 6
 Te koop een groot nieuw hondenkarnrad met ijzeren raderen bij S.K. Musch te Grouw.
1882 Nov 26
 Nieuwe Doopsgez. kerk en orgel (fabr. Bakker-Timmemga) te Irnsum gewijd.
1883 Jan 11
 Men begint te Tietjerk met goede resultaten gras in te kuilen.
1883 Mrt 5-6
 Van de visschersvloot Peasens-Moddergat vergaan 17 van de 27 schepen met 83 mannen, zodat 200 dorpelingen in rouw zijn gedompeld.
1884 Apr 22
 Aanbesteed de bouw van een post- en telegraafkantoor te Akkrum.
1885 Jan 21
 Geveild het buiten van wijlen Mevr. Wed. Lemke aan de Boorn te Irnsum.
1885 Jun 18
 Aanbesteed het dichtmaken van 166 m vaart in de afgegraven terp van Baansterburen onder Rauwerd.
1885 Jun 30
 Verschenen: Dr. H.M. Duparc, Bateriën, de oorzaak van besmettelijke ziekten.
1885 Aug 26
 De zeilvereeniging Frisia te Grouw viert haar zilveren feest.
1885 Oct 21
 6000 lijsters uit Oudemirdum naar de Balkster poeliers gezonden.
1886 Feb 19
 Schijfschieten bij Th. de Zee te Oldeboorn.
1886 Mrt 24
 Logement Oudeschouw te koop.
1886 Apr 8
 Opstel in de Leeuwarder Courant over Friesland's landbouw en veeteelt en z'n poldertoestand. Friesland groot 332.004 ha. Als de dijken niet bestonden zouden 202.00 ha of 2/3 deel der provincie bij vloed onder water loopen.
1886 Jul 23
 Verschenen van H. Minderhoud (leraar in de wiskunde te Sneek): Aanschouwelijk overzicht van den koers en de rente van alle Russische fondsen.
1886 Oct 8
 De Spiritistische bladen in de Leeuwarder Courant kosteloos aangeboden door W.J. v. Gulik te Utrecht.
1886 Oct 15
 De Friesche IJsbond als rechtspersoon erkend.
1886 Nov 2
 Verschenen bij H. Pyttersen te Sneek: H. Beecher Stowe De Negerhut, geïllustreerde vertaling.
1887 Jan 27
 De roggemolen te Grouw, 8 sept. 1885 afgebrand, gaat na herbouw weer in vlammen op.
1887 Mrt 12
 Wilde zwijnen te Bakkeveen.
1888 Jan 9
 Op Koppermaandag vermaakt zich de jeugd te Grouw sinds menschenheugenis door groote kettingen langs de straten te sleepen.
1888 Apr 24
 De schaatsenfabrikant Hoekstra te Warga heeft in den winter 1887-1888 afgeleverd 5000 paar schaatsen.
1888 Mei 15
 De boterfabriek van K. Zonneveld te Akkrum geopend.
1888 Jun 14
 Aanbesteed de bouw eener boterfabriek te Irnsum. (In 1888 werden in Friesland 14 boterfabrieken opgericht)
1888 Jul 24
 Het graven van de verbinding Boorne-Meintesloot onder Akkrum bijna gereed.
1889 Mrt 23
 Aanbesteed het afbreken eener bestaande huizinge en het weder opbouwen eener Hervormde pastorie te Irnsum.
1889 Jul 11
 Spaansche kooplieden te Saragazza koopen onder geleide van R. Kuiper, logementhouder te Akkrum, Friesch vee op.
1890 Mrt 15
 Proeven met kunstmest op hooiland in Oost Stellingwerf.
1891 Feb 14
 Mr. J. Sickenga te Wolvega schrijft de ontevredenheid in Friesland toe aan den te zwaren gemeentelijken belastingdruk, de malaise en het socialisme.
1891 Mrt 14
 Het fabrieksmerk van den schaatsenfabrikant Geert Ruiter te Akkrum gedeponeerd.
1891 Mrt 20
 De terp Meskenwier bij Akkrum in afgraving.
1891 Aug 1
 In Friesland zijn 45 boterfabrieken in werking en 2 in aanbouw. Voor ruim 10 jaar vond men er 2 of 3. De meeste zijn coöperatief.
1891 Oct 14
 Het Neo-Malthusianisme aanbevolen door H. als weg ter ontkoming.
1891 Dec 15
 Dr. B. de Jager te Ternaard trekt te velde tegen het houden van veeverkoopingen in herbergen, waar de eigenlijke handel begint, nadat ieder onder invloed is van sterke drank.
1892 Jan 1
 Friesland heeft 336.442 inwoners.
1893 Dec 31
 In de laatste 5 jaar daalde het bevolkingscijfer van Friesland met 2826 wegens emigratie.
1894 Feb 7
 Vastenavondliederen door Harmen Koekkoek te Irnsum uitgereikt.
1894 Mei 2
 Bijdrage in de Leeuwarder Courant van B. Slim over het polderschap van het Noorderleegsbuitenveld te Hallum, doelhebbende bevordering der aanslibbing, kultiveering daarvan en de scharverhuring.
1894 Mei 7-8
 In de Leeuwarder Courant verslag der Staatscommissie tot het instellen van een onderzoek omtrent Zuiderzeedroogmaking.
1894 Jul 8
 Meeting te Akkrum voor afschaffing van privaat bezit, sprekers: G.L. v.d. Zwaag, Geertje Kleefstra (van Roordahuizum), J.G. Jansonius en W. Havers.
1894 Jul 27
 Edison's phonograaf laat zich hooren te Heerenveen.
1894 Sep 20
 Rijwielwedstrijd te Wolvega.
1894 Sep 23
 Mr. P.J. Troelstra zet te Leeuwarden zijn doel en streven der nieuwe SDAP uiteen voor 350 personen. Het tumult is groot. Men krijt hem uit voor den verrader der Friesche Volkspartij.
1894 Oct 1
 In Friesland worden 20 weekmarkten en 76 jaarmarkten of kermissen gehouden.
1894 Dec 13
 Acht eendekooihouders beklagen zich bij den Minister dat hun bedrijf wordt bedreigd met ondergang, door de eendvogeljacht van een Engelschman met stoomvlet en kanon op de Wadden gedurende verscheidene jaren.
1895 Jul 9
 Vele Friesche veekoopers koopen Drentsche heideschapen op voor Friesche boeren, die ze mesten en zelf het fijne vleesch eten, prijs f 6 à f 9 het stuk.
1896 Jan 4
 Verschenen bij R. v.d. Velde te Leeuwarden: Leerboeken der zuivelbereiding door B.H. Hylkema, directeur te Irnsum.
1896 Nov 3
 Wegens aftreding als burgemeester van Rauwerderhem gaat A.H. van Slooten Jongema-State te Rauwerd verlaten.
1897 Mrt 25
 In aanbouw de eerste zuivelfabriek in Friesland met electrische verlichting, te Giekerk.
1897 Mei 28
 Aanbesteed de bouw eener zuivelfabriek te Akkrum.
1897 Aug 9
 De socialisten in Friesland hebben zich voor het meerendeel van Domela Nieuwenhuis afgekeerd om te gaan onder het vaandel Troelstra cs.
1898 Mei 7
 Vele Friesche arbeiders zoeken werk in Duitsland.
1898 Oct 3
 De Duitsche straatmuzikanten, die in het najaar door de Friesche dorpen plachten rond te trekken, zijn vervangen door plaatselijke fanfarekorpsen.
1899 Jan 1
 De welvaart neemt toe; sedert 6 jaar zijn de prijzen van den grond gemiddeld 15% gerezen. De bevolking van Friesland is 341.662.
1899 Mei 15
 Frank H. Kuipers uit Akkrum, die millionair werd in Amerika, schenkt 5 ton voor de stichting en instandhouding van een tehuis voor ouden van dagen in zijn geboorteplaats.
1899 Jun 2
 De eerste maaiers bieden op de Wirdumerdijk te Leeuwarden hun diensten aan.
1899 Aug 28
 Evenals in den drogen zomer van 1868 steekt de vermaarde "Groote Stobbe" boven de Langweerder wielen uit.
1899 Nov 15
 In alle Friesche steden en dorpen collecte voor de Zuid-Afrikaners.
1899 Dec 11
 Afgebrand de machinefabriek der firma J. en H.W. v.d. Ploeg te Grouw.
1899 Dec 27
 Te Leeuwarden wordt een internationaal rijkstelefoonbureau geopend.
1899 Dec 31
 einde van de 19e eeuw...

Bronnen: "Stads- en dorpskroniek van Friesland (1800-1900)" door Dr. G.A. Wumkes.
Naar boven
www.irnsum.nl : de website over de dorpshistorie van Jirnsum