Terug naar hoofdstuk    Naar homepage

De verbouwing van de openbare lagere school in 1937
Het onderstaande bericht stond in de Leeuwarder Courant van 26 april 1937, met als titel:

"OFFICIEELE INGEBRUIKNEMING"

Foto: "De verbouwde openbare school te Irnsum, die heden officieel geopend werd." 		Foto 1937, bij het artikel in de Leeuwarder Courant

Hedenmorgen heeft de burgemeester van Rauwerderhem, jhr. van Beijma thoe Kingma, de verbouwde Openbare Lagere School te Irnsum officieel geopend. In verband daarmede was het feest in Irnsum; velen hadden aan den oproep om de vlag uit te steken gevolg gegeven.

Bouw en inrichting der school.

Veel courage, moeite en zorg is noodig geweest om de groote verbetering aan de school tot stand te brengen. Menig verzoekschrift om tot verbouwing over te mogen gaan, was in den loop der jaren tot de overheid gericht, maar telkens werd het wegens de crisis op de lange baan geschoven. In Maart 1936 werd wederom een schetsteekening met uitvoerige memorie van toelichting, opgemaakt door den schoolarts Smeding en het hoofd der school, den heer de Vries, aan den inspecteur van het Lager Onderwijs in de inspectie Sneek gezonden. Den 27en April 1936 werd toen door den gemeenteraad van Rauwerderhem besloten de verbouwing goed te keuren en reeds in October van het vorige jaar werd aan gebr. van der Meer te Warga opgedragen het werk uit te voeren.

De oude school is thans zoowel van binnen als van buiten in een nieuw kleed gestoken. Men kon vroeger terecht spreken van muffe lokalen, waar nooit een zonnestraaltje naar binnen kon dringen. Daar het gebouw nu ramen heeft op den zuid-, oost- en westkant, zal dat ongetwijfeld zoowel de school als personeel en leerlingen ten goede komen. Nieuwe banken, kasten en draaiborden, alsmede marmeren vensterbanken en electrisch licht zijn aangebracht. Het gebouw bevat thans drie leslokalen en een gymnastieklokaal met aparte kleedgelegenheid en ruime bergplaats, ten dienste van het gymnastiekonderwijs in Irnsum. De lokalen bieden een fleurigen aanblik door een fraaie collectie bloemen, die door de burgerij ten geschenke is gegeven. Naast de lokalen loopt thans een gang, waarin aan het eind de W.C.’s zijn ondergebracht. Deze gang met haar granieten vloer geeft al een keurig aanzien. Ook buiten de school zijn vele veranderingen aangebracht; zoo is het oude ijzeren hek vervangen door een van beton en naast het schoolplein is nog een binnenplaats aangebracht, geplaveid met tegels.

Toespraak burgemeester

In dezen prachtigen toestand vond hedenmorgen de burgemeester van Rauwerderhem, jhr. van Beijma thoe Kingma, de school en haar omgeving, toen hij om 10 uur in het dorp arriveerde om het nieuwe gebouw officieel te openen. In zijn rede sprak deze zijn erkentelijkheid uit tegenover allen, die meegewerkt hadden aan de totstandkoming van de verbouwing, in het bizonder aan den inspecteur, den heer P.K. van Dam, die zich alle opofferingen getroost had om de vernieuwing tot stand te brengen. De burgemeester sprak er zijn leedwezen over uit, dat de heer Dam door ziekte verhinderd was bij de opening tegenwoordig te zijn. Gaarne had de spreker hem persoonlijk bedankt. Ook de inspectrice bij het lager onderwijs in de inspectie Dokkum, mej. Keuning, waaronder op het ogenblik de gemeente Rauwerderhem ressorteert, was bericht ontvangen, dat zijn bij de plechtigheid niet tegenwoordig kon zijn.
De school en het huis van het hoofd der school


 Ekke Blaauw schoolhoofd te Irnsum

Aanbieding geschenk

Na de rede van den burgemeester brachten de leerlingen eenige liederen ten gehoore, waarna bij monde van den heer Gorter, namens Volksonderwijs en oudercommissie, de school een gedenkteeken gemaakt van glas in lood, aangeboden werd, hetwelk in den voorgevel geplaatst zal worden. De burgemeester bracht dank voor dit geschenk.

Nadat eerst nog dokter Smeding in zijn functie als schoolarts en lid der commissie van toezicht op het lager onderwijs in de gemeente Rauwerderhem het woord gevoerd had, hield het hoofd der school, de heer L. de Vries, een lezing:

"Over de geschiedenis van de school en het onderwijs te Irnsum"

De gegevens had spreker geput uit de kerkelijke archieven der Ned. Herv. Gemeente te Irnsum.

Vanaf pl.m. 1650 tot heden heeft de O.L. school in totaal 19 schoolhoofden gekend. Pl.m. 1650-1682 was hoofd der school de heer Homme Romkes, 1682-1701 Tjepke Gerbens, 1701-1711 Douwe Klaassens, 1711-1733 Evert Rinsma, 1733-1748 Hetze Klazes Ferwerda.

Sedert 1762 K.A. v.d. Zijl, die hoogstwaarschijnlijk bij de Irnsumerzijl gewoond zal hebben. Van der Zijl’s inkomsten bedroegen per jaar totaal f 171,30: f 165 per jaar voor organist en schoolhoofd en f 6,30 per jaar voor kloksmeren. 1781-1832 Hendrikus Frankena, die 51 jaren in Irnsum werkzaam is geweest. Frankena’s inkomsten waren: vrije woning met tuin, f 200 als schoolhoofd, schoolpenningen van de leerlingen, 10 ct. per week voor de avondschool, 5/4 schuite turf van de kerkvoogdij en ¾ schuite turf van de armvoogdij. 1832-1859 Hendrik Heuvelman, 1859-1865 Jan Smilde, 1865-1878 Cornelis Wieringa.
Belangrijke gebeurtenissen hadden hierna nog plaats. Vóór 1877 stond de school op de z.g. terp, waar zich thans het plantsoen van het kerkhof bevindt. In dat jaar werden de school, schoolhuis en kerk afgebroken en op hun tegenwoordige plaats aan den Overijselschen straatweg werder opgebouwd.

 Impressie van de eerste school op de terp



In 1878 werd wederom een belangrijke beslissing genomen. Was vóór 1878 de Kerk het lichaam, dat het openbaar onderwijs moest bekostigen, na den 20sten november 1878 was het de gemeente Rauwerderhem die deze functie overnam, waarmee dus de kerkvoogdij ontheven was van het dragen der kosten van het openbaar onderwijs.

In 1882 bleek de school reeds te klein te zijn, waarna uitbreiding volgde. Bij een verbouwing kreeg ze 3 lokalen. Aan de fundeering, die bij de verbouwing in 1937 bloot kwam te liggen, kon men nog zien dat de school vroeger uit 2 lokalen bestaan had. Het leerlingental groeide gestadig aan en pl.m. 1900 was het noodzakelijk dat de school er een 4de lokaal bijkreeg. Helaas kwam dit lokaal in December 1929, toen de R.-K. school geopend werd, ten gevolge waarvan 60 leerlingen de openbare school verlieten, weer leeg te staan.

Van 1870 tot 1906 was het hoofd der school de heer Ekke Blauw. In 1856 geslaagd voor hulponderwijzer was hij achtereenvolgens onderwijzer te Gorredijk, Oudeschoot en Langezwaag. In 1863 werd hij benoemd tot hoofd der school te Sijbrandaburen, waarna in 1870 eenzelfde benoeming volgde te Irnsum. Bij meester Blauw zijn nog vele Irnsumers op school geweest en zij weten nog te vertellen, welk een grooten eerbied zij hadden voor dezen voorbeeldigen schoolmeester, die, wat betreft kennis en werkkracht, verre boven zijn tijdgenooten uitstak. Naast de akte L.O. en hoofdacte bezat hij de akte wiskunde, teekenen en landbouw, terwijl hij op 60-jarigen leeftijd de akte gymnastiek haalde en op 80-jarigen leeftijd volgde hij nog een leergang van de electriciteit aan de Volksuniversiteit te Leeuwarden. Hij was eenvoudig van leefwijze. Veel deed hij voor zijn leerlingen met aanleg. Oprecht en innig meeleven toonden de dorpsgenooten bij het “Blauwfeest”, dat den 20 sten Juli 1903 ter gelegenheid van zijn 40-jarig ambtsjubileum gehouden werd. Na welverdiende rust overleed meester Blauw, wiens naam met gulden letters in het geschiedenisboek der O.L. school te Irnsum vermeld staat, in 1924 te Leeuwarden.

Het was voor den heer v.d. Wal zeer moeilijk om in 1906 de plaats van meester Blauw in te nemen en het onderwijs op een wijze te behartigen, zooals hij dat deed. Het was of v.d. Wal zich hier niet voor geroepen voelde, want in 1908 werd hij reeds opgevolgd door den heer Conradi die tot 1912 bleef. Van 1912-1916 was hoofd der school de heer de Jonghe, van 1916-1917 de heer Haverman, van 1917-1923 de heer Cancrinus van 1923-1929 de heer Renger en van 1929 tot heden de heer de Vries. Een belangrijke plaats onder de onderwijzers heeft ongetwijfeld meester Talsma ingenomen, die z’n functie van 1897-1931 op eervolle wijze heeft bekleed.
Aan het slot van zijn lezing bracht de heer de Vries dank aan allen, die hadden meegewerkt aan het tot stand komen dezer verbouwing, in’t bijzonder aan den inspecteur van het Lager Onderwijs in de inspectie Sneek, den heer P.K. Dam, aan den gemeenteraad van Rauwerderhem en aan den architect, den heer Fokma*). Hierna bracht de burgemeester dank aan alle aanwezigen, onder wie alle gemeenteraadsleden van Rauwerderhem en sloot de bijeenkomst.

*) Tjerk Fokma was de gemeente architect.

Naar boven
www.irnsum.nl : de website over de dorpshistorie van Jirnsum