|
|
Veerhuis en logement "Het zwarte paard" |
| Rond het einde van de 19e eeuw waren er drie cafés nabij de Wijde Steeg: het "Wapen van Rauwerderhem", de "Gouden Leeuw" en het "Zwarte Paard". Op de gevel van de laatste stond, onder het uithangbord met een zwart paard: "Aanleg van Stoomboten". Want achter dit café was de aanlegplaats van de verschillende veerboten, die het merendeel van het goederenvervoer voor hun rekening namen. De "Libra" van Joure bracht o.a. koffie, thee en tabak van Douwe Egberts voor de winkeliers. Donderdags kwam een partij vis aan land, die de katholieken vrijdags wilden eten. De bokkings werden per kruiwagen aan de man gebracht, vijf voor een dubbeltje… |
 |
| Naast de boten van Joure en Drachten was er de stoomboot van Groningen naar Lemmer, die elke dag twee keer voorbijkwam. Aan het vlagje kon men zien of hij ging aanleggen.
Reeds vroeg stond Groningen met het Zuiderzeestadje Lemmer in relatie. Het Grootschippersgilde van die stad verkreeg in het begin der 17e eeuw reeds octrooi voor een veer Groningen - Lemmer - Amsterdam. Langs Irnsum
vervoerden de Groningers hun producten naar de hoofdstad. Lemmer was in de tijden, dat het goederentransport voornamelijk te water plaatsvond, het eindstation van vele beurtveren en postwagens. De reizigers, die per schip of
per as te Lemmer arriveerden, zetten op koffen hun reis over de Zuiderzee voort. De vrachtgoederen werden eveneens op zeeschepen overgeladen. |
 |
Voor de aanleg van het Prinses Margriet kanaal was er een druk verkeer van schepen door de Boorn. Ze kwamen allemaal langs Irnsum. |
| Tot 1940 was hier een overzetplaats ("de oerhaal") over de Boorn. De bewoners van de diverse boerderijen in de "Suorein", en de neringdoenden die hen bezochten, maakten er gebruik van. Op de
oever, bij het pad op het oude dijklichaam, stond een paal met een bel. Wie overgezet wilde worden kon zo de schouw laten komen. |
| Het oude veerhuis werd groentewinkel. Velen herinnerden zich nog dat Gerlof (Gelf) Palma hier lange tijd heeft gewoond. Na zijn dood heeft het huis een tijd leeg gestaan tot in 2006 een grondige renovatie ter
hand werd genomen. De inrichting van het pand was sinds mensenheugenis vrijwel onveranderd gebleven. Achter de winkel was een opkamer, waar men in de winter woonde. In de zomer (als de winteraardappelen verkocht waren) verkasten de bewoners naar de kelder, omdat het daar lekker koel was... |
 |
| Rein Palma, de vader van Gerlof Palma, was afkomstig van Dronrijp. Hij kocht het pand op 30 april 1921 van Andries Terra. Die was kleermaker en vertrok met zijn gezin naar Joure, om de zaak grootschaliger aan
te pakken. In de akte staat: "woon- en winkelhuis met steeg, schuur, plaats, bleek en aanlegsteiger voor boten aan de Boorne en Rijksweg in de buurt te Irnsum, kadastraal C-1557, groot 1 are 60 centiare". |
 |
 |
Foto: Het gezin van kleermaker Andries Terra, in de tijd dat ze nog in Irnsum woonden. Zo te zien hebben de kinderen al hun speelgoed bijeengebracht voor de foto. Kleermaker Terra was geboren te Irnsum, als zoon van Gerrit Jans Terra en Geeske Dijkstra. Andries Terra (1876-1954) trouwde in 1899 met Jetske Henriette Elzinga (1875-1959). |
| Toen Andries Terra dit huis 22 oktober 1903 voor fl. 3.100 kocht, was het reeds in gebruik als kleermakerszaak. Uit de akte van veiling: "Een huis, waarin herberg met vergunning, met grond en erf aan het vaarwater de Boorn en openbare straat in de buurt te Irnsum. kadastraal C-706, groot 1 are 50 ca. De staketting ten zuiden behoort in onderhoud aan den naastleger aldaar. De steeg ten noorden en de opslag aan den wal aldaar is massaal (gemeenschappelijk) met de naastlegers aan die zijde. Aan de Boorn is een steiger of aanlegplaats voor stoomboten en schepen. De booten der Groninger Stoombootmaatschappij houden geregeld bij dien steiger aan voor het in- en uit laten van reizigers en goederen. Hiervoor wordt jaarlijks op den eersten mei fl. 20,- betaald. De koper moet voor fl. 35,- overnemen de tapkast met tafel en een spiegel." |
| Het huis werd noodgedwongen verkocht door Katharina Gerritzen, weduwe van "meester kleermaker" Andries Gerbens Janse. Zij waren getrouwd in 1889 en toen haar man 10 jaar later op 36 jarige leeftijd
stierf, bleef ze achter met zes jonge kinderen: Cecilia Johanna (1890), Gerben (1891), Paulus Hendrikus (1893), Suzanna Augustina (1896), Sake (1897) en Johannes Andries (1899). Katharina Janse-Gerritzen heeft, ongetwijfeld met de hulp van familieleden en buren, nog enige jaren getracht de zaak voort te zetten. Toen dat niet lukte, volgde een gedwongen verkoop in opdracht van de erfgenamen van Hoite Nijdam, in leven olieslager te Irnsum. Hij had indertijd geld geleend aan Andries Janse (met het huis als onderpand) en was eerder dat jaar overleden. De weduwe liet de afhandeling van de verkoop over aan haar zwager Sake Janse, slager te Irnsum, en verliet met haar kinderen het dorp. In 1933 overleed zij in Amsterdam. |
| Over de verdere geschiedenis van het huis, zoals het bouwjaar, zijn (nog) geen bijzonderheden bekend. |
| Bronnen: Notariële akten van verkoop, Notities G.H. v/d Goot. |
|
www.irnsum.nl : de website over de dorpshistorie van Jirnsum |