|
|
Houtzaagmolen "De Twee Gebroeders" 1800-1855 |
 |
In het jaar 1800 had Folkert van Loon zijn "schoone houtsaagmolen” opnieuw laten opbouwen in Irnsum. Hij stond aan de oever van de Boorn, tegenover de plek waar tegenwoordig de NH kerk staat. De molen
werd door hem en zijn broer, die mede-eigenaar was, herdoopt in “De Twee Gebroeders”. (Daarvoor stond deze molen, getooid met de naam “De Noordsche Hingst”, in de nabijheid van de zeedijk ten zuiden van Harlingen) In 1855 werd de molen te Irnsum afgebroken en opnieuw opgebouwd bij Franeker. Deze foto dateert uit "het derde leven" van deze molen. In de tijd dat hij in Irnsum stond werden zulke foto's nog niet gemaakt... |
| Van Loon was aanvankelijk een succesvol zakenman, doch na het einde van de Franse tijd zat het hem tegen. Hij zag zich uiteindelijk genoodzaakt de molen te verkopen en op 20 april 1822 vond een openbare
verkoping plaats in de herberg bij de Irnsumerzijl, onder leiding van notaris Cannegieter van Grouw. Hoogste bieder was Bouwe Broers de Boer te Irnsum, die de molen met twee knechtenwoningen voor fl. 5000,- in handen kreeg. |
| In 1839 werd de molen gekocht door Otte Everts Houtsma, burgemeester van Rauwerderhem en woonachtig te Irnsum. Er was toen sprake van “eene kapitale en welbeklante houtzaagmolen, met hout- en droogschuur,
ruim molenerf en grond, kolk en bijbehoorende waterruimten”. In 1852 werd Sipke Geerts, koopman te Joure, voor twaalfduizend gulden de nieuwe eigenaar van het complex, dat inmiddels was uitgebreid met een koopmanshuizinge. Luttele jaren later, in november 1854, laat hij de boel veilen. Molen en molenerf gingen voor fl. 7.000 naar Reinder Fontein, koopman te Franeker. De beide huisjes voor de knechten brachten fl. 1.900 op. Meester Epeus Cats, kantonrechter te Irnsum, kocht de koopmanswoning voor fl. 3.900. |
|
|
Op 1 mei 1855 verkoopt genoemde Reinder Fontein voor fl. 2000,- “een stuk grond en water bij de Boorn” aan Epeus Cats, kantonrechter te Irnsum. Cats voegde deze grond bij het erf van zijn herenhuis, dat
stond op de plek van de voormalige NH pastorie. (thans bewoond door familie Gerber) De familie Fontein bezat talrijke steenfabrieken en andere bedrijven in Franeker en omgeving. Fontein had “De Twee Gebroeders” laten afbreken, om hem over te brengen naar Franeker. Uit de akte van de notaris blijkt namelijk duidelijk dat de oude molen van Van Loon op het door hem verkochte stuk grond had gestaan. |
| Volgens een andere bron verleenden Gedeputeerde Staten in 1855 toestemming aan de Wed. en Erven L.R. Fontein tot oprichting van een houtzaagmolen aan de Harlinger trekvaart te Franeker. | 
|
| Na de herbouw kreeg de molen een nieuwe naam: “De Valk”. Volgens de molendatabase was het een stellingmolen met als kenmerken: “achtkante bovenkruier met een vlucht van 19 m”. Bij Franeker heeft de molen het nog lang volgehouden, totdat hij in 1950 voorgoed verdween. |
 |
| Slechts een gedenksteen en een molensteen, bij de kade van de Wijde Steeg, herinneren aan de tijd dat deze houtzaagmolen in Irnsum heeft gestaan. |
|
www.irnsum.nl : de website over de dorpshistorie van Jirnsum |